Prawo pierwokupu nieruchomości wynika z ustawy o gospodarce nieruchomościami i jak sama nazwa wskazuje, oznacza pierwszeństwo w zakupie danej nieruchomości. Jest to prawo ograniczające w pewien sposób właściciela nieruchomości, ponieważ nie może on dowolnie nią dysponować i sprzedać osobie, której chce z pominięciem prawa pierwokupu. Prawo pierwokupu nieruchomości może wynikać z obowiązujących przepisów prawa lub też z czynności prawnej, czyli określonych zapisów w umowie.
Komu przysługuje prawo pierwokupu nieruchomości? Zazwyczaj w sytuacji pierwokupu nieruchomości prawo przysługuje skarbowi państwa lub jednostce samorządu terytorialnego na przykład gminie. Dzieje się tak w przypadku nieruchomości wpisanej na listę zabytków lub na przykład znajduje się na obszarze specjalnej strefy rewitalizacji. Prawo pierwokupu nieruchomości może przysługiwać też współwłaścicielowi lub dzierżawcy. Właściciel nieruchomości może również wpisać w umowie sprzedaży nieruchomości prawo pierwokupu dla siebie, jeśli planuje w przyszłości z powrotem odkupić daną nieruchomość. Prawo pierwokupu przysługuje także współwłaścicielom nieruchomości rolnej, pod warunkiem że prowadzą oni działalność rolną na wspólnym gruncie.
Gmina ma prawo pierwokupu w momencie sprzedaży niezabudowanej nieruchomości nabytej uprzednio przez sprzedawcę od Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Drugi przypadek to nabycie prawa użytkowania wieczystego niezabudowanej nieruchomości gruntowej niezależnie od formy jego nabycia. Gmina ma pierwszeństwo także w przypadku nieruchomości położonych na obszarze przeznaczonym na cele publiczne, mających prawo użytkowanie wieczystego lub wpisanych do rejestru zabytków.
W przypadku sprzedaży nieruchomości z prawem pierwokupu w procesie sprzedaży wymagane są dwie umowy. Pierwsza umowa mówi o tym, że sprzedający sprzeda nieruchomość za określoną ceną w momencie, jeśli osoba lub jednostka uprawniona do pierwokupu nie skorzystać z prawa pierwokupu nieruchomości. Ta umowa jest przesyłana do osoby, która ma pierwszeństwo w zakupie. Właściciel ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić uprawnionego. Strona ma miesiąc na podjęcie decyzji od momentu otrzymania zawiadomienia. Jeśli uprawniony zrezygnuje z zakupu, należy zawrzeć drugą umowę - będzie to końcowa umowa sprzedaży nieruchomości.
Czy należy obawiać się zakupu nieruchomości objętym prawem pierwokupu wynikającym z ustawy lub umowy? Nad całym procesem czuwa notariusz i to on ma obowiązek sprawdzić wszystkie informacje i dokumenty dotyczące nieruchomości oraz przeprowadzić prawidłowo całą sprzedaż nieruchomości. Prawo pierwokupu można zastrzec na rzecz spółki z.o.o, czy też krajowego ośrodka rolnictwa, ale warto wiedzieć, że każdy z nas może zagwarantować sobie prawo pierwokupu w momencie sprzedaży nieruchomości. W przypadku pierwokupu dla gminy prawo nie przysługuje, jeśli właściciel chce sprzedać nieruchomość osobie bliskiej.
Najlepiej ściśle przestrzegać prawa pierwokupu, ponieważ w innym przypadku może się okazać, że tak naprawdę nie staliśmy się właścicielem nieruchomości. Jeśli prawo pierwokupu zostanie pominięte w przypadku, kiedy pierwszeństwo przysługiwało Skarbowi Państwa, jednostkom samorządu terytorialnego, współwłaścicielowi lub dzierżawcy nieruchomości rolnych umowa sprzedaży zostanie unieważniona. Jest to bezwzględna nieważność umowy sprzedaży. W przypadku ustanowienia prawa pierwokupu na drodze zapisu w umowie sprzedaż nieruchomości dojdzie do skutku, natomiast strona uprawniona do pierwokupu może wystąpić o odszkodowanie.
Prawo pierwokupu nieruchomości rolnej ma dzierżawcy zbywanej nieruchomości, jeśli spełni kilka warunków. Umowa dzierżawy musi mieć formę pisemną i mieć tak zwaną datę pewną potwierdzoną notarialnie. Taka umowa musi być dodatkowo wykonywana przez okres trzech lat, a nabywana nieruchomość musi wchodzić w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy. W momencie, kiedy dzierżawca nie chce skorzystać z prawa pierwokupu, takie prawo zyskuje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, który działa na rzecz Skarbu Państwa. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa wysyła w tym przypadku notarialne potwierdzenie wykonania prawa pierwokupu sprzedającemu, a na jego wykonanie jest miesiąc.
Prawo pierwokupu jest niezbywalne, co oznacza, że uprawniony do pierwokupu nie może nikomu przekazać swojego prawa, może jedynie zrezygnować z zakupu. Jeśli prawo przysługuje większej liczbie osób, to jeśli część z osób nie skorzysta ze swojego prawa, pozostali mogą skorzystać z niego w całości. Warto pamiętać o zastosowaniu tego prawa zarówno w momencie, kiedy chcemy zakupić daną nieruchomość i na przykład zależy nam na czasie, jak i w momencie, kiedy sprzedajemy jedną ze swoich nieruchomości z zamiarem ponownego jej zakupienia w przyszłości.
Zyskaj wiedzę na temat obrotu i inwestowania w nieruchomości. Zero spamu. Konkretne informacje prosto na Twoją skrzynkę.
